Een familieopstelling – Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het?
Je hebt er misschien wel eens wat over gelezen of gehoord, maar wat is nu eigenlijk een familieopstelling? Voor wie is het? Hoe werkt het? En wat is het effect van een familieopstelling?
Wat is een familieopstelling?
Een familieopstelling is een prachtige manier om antwoord te krijgen op allerhande levensvragen op het gebied van werk, relaties, gezondheid, ouderschap en zingeving.
Misschien herken je dit wel…keer op keer loop je weer tegen dezelfde problemen aan in je werk. Je neemt bijvoorbeeld steeds veel te veel verantwoordelijkheid op je schouders, of hebt regelmatig problemen met je leidinggevende.
Je hebt hier misschien al aan gewerkt met behulp van een coach of psycholoog. En toch blijft dit gedrag de kop op steken. Het is net alsof de oorzaak veel dieper ligt. Alsof je het niet kunt vastpakken.
Een (familie)opstelling kan je helpen om de onbewuste oorzaak achter je gedrag te vinden en geeft inzicht in hoe dit gedrag is verbonden met het grotere geheel.
Veel van onze persoonlijke problemen, problemen in werk en relaties en levensvragen vinden hun oorsprong in de familie waarin we zijn opgegroeid. Soms leef je onbewust het leven van iemand anders. Je wordt de vader van je vader of je draagt een last voor iemand anders in de familie, zonder dat je je daar bewust van bent.
Vanuit een diepe, onbewuste loyaliteit nemen we patronen, overtuigingen en gedrag mee in ons volwassen leven.
Pas als dat zichtbaar is, kun je datgene wat je belemmert, liefdevol loslaten, zodat er weer ruimte voor beweging mag ontstaan. Vastzittende emoties en overtuigingen kunnen op deze manier vrijkomen.
Het mooie aan een familieopstelling is dat je kijkt zonder oordeel. Het mag er zijn zoals het is en het een is niet beter dan het ander.
Alles is een systeem
Ons familiesysteem is het eerste systeem waar we onderdeel vanuit maken. In ons latere leven komen daar nog meerdere systemen bij, bijvoorbeeld sportverenigingen, kerk, koor, teams, organisaties, etc.
Vaak zie je patronen die je mee hebt genomen uit je familiesysteem zich herhalen in de andere systemen waar je lid van bent, bijvoorbeeld in je werk.
Hoe werkt een (familie)opstelling?
Een opstelling doe je meestal in een groep. Wanneer je een vraag wilt inbrengen, stel ik je als begeleider een aantal vragen. Je hoeft hiervoor je vraag of thema nog niet helemaal helder te hebben. Ik vraag je vooral naar feitelijke gebeurtenissen, zoals (te) vroeg gestorven ouders, familiegeheimen, ongelukken, etc.
Dan is het tijd om te beginnen met op te stellen. Uit de kring van deelnemers kies je mensen die iets of iemand uit jouw systeem willen representeren. Dit kan een familielid zijn, maar ook een abstract element als het lot of de stap. Mensen die iets uit jouw familiesysteem representeren, noemen we representanten.
Vervolgens stel je op gevoel de representanten voor je familie en/of de elementen op in de ruimte. Dit doe je door je beide handen op de schouders van de gekozen persoon te leggen en vervolgens breng je de representant naar de plek die jouw innerlijk beeld of gevoel aangeeft.
Zo doe je dat met alle representanten, totdat iedereen, inclusief een representant voor jezelf, een plek heeft gekregen in de ruimte. Dit is de start van de opstelling. Vanaf dat moment ga je zitten en kijken naar wat zich in de opstelling ontvouwt.
En wat er vervolgens gebeurt, is wonderlijk. Het is nog steeds niet te verklaren door de wetenschap. De representanten krijgen toegang tot het veld, waardoor zij gevoelens, krachten en onderlinge verhoudingen van de personen die zij representeren, kunnen uiten.
Als begeleider neem ik waar wat er gebeurt tijdens de opstelling en stel ik gerichte vragen aan de representanten. Deze vragen zijn gericht op veranderingen in hun lichamelijke gewaarwordingen en gevoelens. Ook kunnen er soms woorden en beelden van binnenuit opkomen.
De opstelling kan zich ontvouwen, doordat de representanten informatie geven over deze gevoelens en gedachten. Heel vaak voelen ze vanbinnen ook de drang om te bewegen. Hierdoor ontstaat een herkenbaar beeld van de verhoudingen en loyaliteiten in een familiesysteem. Door herkenning van de dynamiek is verandering mogelijk.
Van daaruit laat ik als begeleider representanten een andere plek in de ruimte innemen, laat ik helende woorden zeggen of voeg ik een extra element toe. De reactie van de representanten hier op is belangrijk. Leidt dit tot meer ontspanning en verbinding binnen het systeem?
Zo ontstaat langzaam maar zeker een nieuw beeld, waarin de balans in het systeem is hersteld.
Als begeleider weet ik vooraf niet wat zich in een opstelling zal ontvouwen. Ik werk met wat er op dat moment is en zich aandient.
Het effect van een familieopstelling
Door een familieopstelling wordt de balans is het familiesysteem hersteld. Hierdoor kan de levensenergie weer vrij stromen.
Als de opstelling geweest is, komt er een proces op gang. Het beeld dat je in de opstelling hebt gezien heeft altijd nog wat tijd nodig om volledig in te dalen.
Wat je er vervolgens mee doet, is aan jou. Meestal voelt het als een verlichting en is er een nieuwe beweging richting de toekomst mogelijk. Heel soms kiest men ervoor trouw te blijven aan een dynamiek, omdat hij al zo lang bekend en vertrouwd is.
Voor wie zijn familieopstellingen?
Een opstelling is voor jou geschikt als je toe bent aan een belangrijke verandering in je leven of als je worstelt met vragen of problemen op het gebied van werk, relaties, gezondheid, ouderschap of zingeving. En dat je bereid bent om daar op een hele andere manier naar te kijken, zonder (voor)oordelen.
Een opstelling kan je helpen om een antwoord te vinden op een vraag die je al langer bezighoudt, maar waar je tot heden nog niet heel veel verder mee bent gekomen.
Er zijn verschillende soorten opstellingen. Naast het opstellen van je familie, kun je ook andere dingen opstellen, bijvoorbeeld jezelf in je huidige relatie of je in werk of kijken naar ziektes en symptomen.
Welke vragen zijn geschikt om mee te werken in een (familie)opstelling?
- Je hebt problemen in je relatie, gezin of familie
- Je herhaalt patronen in je gedrag en interacties met anderen
- Je hebt een vraagstuk over je ouder-kind relatie
- Je ervaart problemen op je werk
- Je bent een naaste of kind verloren
- Je hebt moeite om beslissingen te kunnen nemen
- Je wilt je scheiding verwerken
- Je hebt te maken met een burn-out of ervaart veel stress
- Je hebt een gebrek aan zelfvertrouwen, daadkracht of initiatief
- Je hebt een verlangen of bent op zoek naar meer zingeving in je leven
Woorden alleen kunnen de ervaring en de kracht van een (familie)opstelling onvoldoende uitdrukken. Wil je het echt ervaren, dan kun je het beste een opstelling meemaken als toeschouwer, representant of vraagsteller.
Dit is mogelijk tijdens een systemische werkavond of -middag. Zie hier voor meer informatie, data en opgave.
Of als je het niet prettig vindt om je vraagstuk in een groep op te stellen, tijdens een individuele opstelling.